ფიზიკა და ოპტიკური მოვლენები.

შიდა ქართლი.

ქარელის მუნიციპალიტეტი.

ქვემო ხვედურეთის საჯარო სკოლა.

თემატიკა: ფიზიკა ჩვენ ირგვლივ.

მიმართულება: ფიზიკა და ოპტიკური მოვლენები.

კლასი:  X

მოსწავლის სახელი,გვარი: ჟანა ერემაშვილი.

ხელმძღვანელი: თინა გოგინაშვილი.

სექცია: საბუნებისმეტყველო საგნების კათედრა.

                                                         რეცენზია

           თემაში მკაფიოდ და ნათლად არის წარმოჩენილი მოსწავლის დამოუკიდებელი აზროვნების უნარი.                                                                                                                                   იგი საინტერესოდ ახასიათებს ვარსკვლავებს,მზეს და სხვა პლანეტებს,მათ მოძრაობასა და მნიშვნელობას უძველესი დროიდან დღემდე.აკავშირებს და გამოყოფს ძირითად საკითხებს.წარმოდგენილი აქვს საინტერესო ფოტო მასალა.                                  თემიდან გამომდინარე მოსწავლემ ყურადღება გაამახვილა საზოგადოებისათვის საინტერესო მასალაზე (მზის და მთვარის დაბნელებები,ცისარტყელის წარმოქმნა და სხვ.).მას კარგად აქვს განვითარებული ინფორმაციის მოძიების, დამუშავების,გარემოს შესწავლის და კვლევის უნარი.                                                                                        რეკომენდაციას ვაძლევ,რომ  წარმოდგენილი თემა გაიგზავნოს საკონკურსოდ.

რეცენზენტი: დალი ედილაშვილი.

         

 ნაშრომში მიმოვიხილავ შემდეგ საკითხებს: გეოცენტრულ და  ჰელიოცენტრულ სისტემებს, მზეს, მთვარეს, დედამიწას, მზის და მთვარის დაბნელებებს, ცისარტყელას,ინფრაწითელ და ულტრაიისფერ სხივებს,მათ გამოყენებას ყოფა–ცხოვრებაში და სხვა.                                                                                                       უძველესი დროიდან  ადამიანები თვლიდნენ,რომ ვარსკვლავები, ისევე როგორც მზე ბრუნავენ დედამიწის ირგვლივ, ამიტომ დიდი ხნის მანძილზე დედამიწა  სამყაროს ცენტრად  ითვლებოდა.სამყაროს ასეთ სისტემას ეწოდება გეოცენტრული.მე–16  საუკუნეში პოლონელმა ასტრონომმა ნიკალაი კოპერნიკმა აღნიშნა რომ სქამყაროს ცენტრია მზე,დედამიწა და სხვა პლანეტები მოძრაობენ საკუთარი ღერძისა და მზის გარშემო.ასეთ სისტემას ჰელიოცენტრული ეწოდება.                                                                   მზე ჩვენი საკუთარი ვარსკვლავია,მანათობელი გაზის გიგანტური   სფერო.ის იმ ვარსკვლავების მსგავსია,რომლებსაც ღამის ცაზე ვხედავთ,ოღონდ გაცილებით უფრო ახლოა ჩვენთან..მზე მეტწილად წყალბადისგან  შედგება.სხვა ვარსკვლავების მსგავსად,მზის ცენტრშიც ბირთვული ენერგია წარმოიქმნება.ამ დროს წყალბადი გადაიქცევა ჰელიუმად,აირად,რომლითც საჰაერო ბუშტებს ვბერავთ.როცა წყალბადი ჰელიუმად გარდაიქმნება მზე უფრო მსუბუქი ხდება–მისი წონა წამში 4 მილიონი ტონით მცირდება,თუმცა მას წყალბადის საწვავის სწრაფი გამოლევა არ ემუქრება.                      მზე უკვე 5 მილიარდი წელიწადია ანათბს და კიდევ 5 მილიარდი წლიწადი გაანათებს.მზის ქრომოსფეროში უზარმაზარი ძალის აფეთქებები ხდება,რის შედეგადაც კოსმოსში გაზის ნაწილაკები გამოიფრქვევა,რომლებიც დედამიწამდე და უფრო შორსაც აღწევს.ასეთი აფეთქებები დედამიწაზე რადიო კავშირს ამახინჯებს და კოსმოსში მომუშავე ასტრონავტებისათვის ძალზედ სახიფათოა.                                                          მზის ლაქების მდებარეობა და წარმოქმნის დრო მზის მაგნეტიზმს უკავშირდება.ასტრონომებმა აღმოაჩინეს,რომ ესლაქები რეგულარულად ჩნდება და ქრება.მზის ლაქების აქტიურობა მაქსიმუმს ყოველ 11 წელიწადში აღწევს,შემდეგ კი მცირდება.მზის მაგნიტური ველის რეგულარული ცვლილებები მჭიდროდაა დაკავშირებული ამ 11–წლიან ციკლთან.                                                                       დედამიწა მზისგან მესამე პლანეტაა,იგი ყველაზე დიდი,მყარი პლანეტაა მზის სისტემაში.სხვა პლანეტებისგან განსხვავებით დედამიწაზე არის ოკეანეები და მილიონობით ცოცხალი არსება.დედამიწა მზის სისტემაში წყლის სამყაროა.კოსმოსიდან დედამიწა ულამაზეს ლურჯ პლანეტად მოჩანს.ლურჯი ფერი დედამიწაზე ოკეანეებია.პლანეტის ზედაპირის დაახლოებით 70% ოკეანეებითაა დაფარული,რომელთა საშუალო სიღრმე 4 კილომეტრია.დეედამიწის ზედაპირის დაახლოებით 10%, ძირითადად სამხრეთსა და ჩრდილოეთ პოლუსებს გაყინული წყალი ფარავს.თეთრი ღრუბლები,რომლებსაც ცაში ვხედავთ ჰაერში წყლის აორთქლების შედეგად წარმოქმნილი უწვრილესი წვეთებია.                                                       დედამიწა უწყვეტად ვმოძრაობს კოსმოსში ის წლის მანძილზე წრეზე ბრუნავს,მისგან დაახლოებით 150 მილიონი წლის მანძილზე.არსებული მანძილი დედამიწასა და მზეს შორისსწორედ უისმანძილია,რომელიც ხელს უწყობს სითბოსშენარჩუნებას და აბრკოლებს კლიმატის მკვეთრ ცვლილებებს.ყველაფერი რასაც დღეს დედამიწაზე ვხედავთ,მილიარდობით წლის მანძილზე მიმდინარე ცვლილებიების შედეგია,რომელთა გამომწვევი მიზეზი სითბო,წყალი,ჰაერი,გრავიტაცია და სიცოცხლე იყო.დედამიწა დღესაც იცვლება...   წყალი ქანებს შლის და ერთი ადგილიდან მეორეზე გდააქვს. კონტინენტები ნელა მოძრაობს,დედამიწის ზედაპირზე,ერთმანეთს უახლოვდება და შორდება.                                                        1969წლის 20 ივლის ასტრონავტები ნილ ამსტრონგი და ბაზ ოლდრინი მთვარეზე ავიდნენ დაპირველი ადამიანები გახდნენ,ვინც მთვარეზე ფეხი დადგა.ისინი რუხი ფერისფხვიერი ნიადაგის მქონე ცივ და უსიცოცხლო სამყაროში აღმოჩნდნენ,სადაც მზე სრულიად ბნელი ციდან ანათებდა.მთვარე ქვის უსიცოცხლო ბურთია,რომლის დიამეტრი დაახლოებით დედამიწის დიამეტრის 1/4–ის ტოლია. მასზე არც ატმოსფერო,არც თხევადი წყალი და არც სიცოცხლეა.ათასობით მილიონი წლის მანძილზე მთვარეზე ცოტა რამ თუ შეიცვალა.                                                                                           მთვარე კრატაერებითაა დაფარული.ისინი კოსმოსიდან ჩამოცვენილი ლოდების შედეგია.მთვარის ყველაზე დიდი კრატერია ბეილი,რომლის სიგანე 295 კილომეტრია.მთვარე დედამიწას გარს უვლის დაახლოებით 384400 კილკომეტრის დაშორებით.მთვარის გრავიტაცია 5–ჯერ უფრო ნაკლებია,ვიდრე დედამიწისა,თუმცა იმის გამო,რომ მთვარე ასე ახლოსაა,დედამიწაზე მიქცევ–მოქცევების ძირითადი მიზეზი სწორედ მისი გრავიტაციული ველია.მთავრე დედამიწის გარშემო შემობრუნებას იმდენსავე დროს ანდომებს,რამდენსაც დედამიწა–საკუთერი ღერძის გარშმო.ეს იმას ნიშნავს,რომ მთვარე დედამიწისკენ ყოველთვის ერთი მხრითაა მიმართული.                           მზის სინათლე მთვარის იმ მხრის ნათებას იწვევს,რომელიც მზისკენაა მიქცეული.მთვარის ამ ნაწილზე დღეა,მეორე ნაწილზე–ღამე.როცა მთვარე დედამიწის გარშემო ბრუნავს,ჩვენ მისი მზით განათებული მხარის სხვადასხვა ნაწილებს ვხედავთ.მთვარის ფორმა თხელი ნამგლის ფორმიდან სავსე ბადროს ფორმამდე იმატებს,შემდეგ კი ისევ იკლებს.გრანდიოზული მასშტაბის ჩრდილი მიიღება მზისა  და მთვარის დაბნელების დროს.ეს მოვლენა მაშინ ხდება,როცა მზე,მთვარე და დედამიწა ერთი წრფის გასწვრივ აღმოჩნდება.                                                                                                       იმ შემთხვევაში,როდესაც მთვარე მოექცევა მზესა და დედამიწას შორის  მოხდება მზის დაბნელება.მთვარის უკან წარმოიქმნება მკვეთრი ჩრდილის კონუსი,რომელშიც მზის სხივი არ ხვდება,ამიტომ დედამიწის იმ უბანში,რომელიც მოხვდება მკვეთრი ჩრდილის  არეში,დაიმზირება სრული დაბნელება.გარდა მკვეთრი ჩრდილისა დედამიწაზე მიიღება არამკვეთრი ჩრდილი–მზის ნაწილობრივი დაბნელება.                                    დედამიწის,მთვარის და მზის განხილვის შემდეგ მიმოვიხილავ ოპტიკურ  მოვლენებს: მზის და მთვარის დაბნელებებს,ცისარტყელის წარმოქმნას და თეთრი სინათლის სპექტრს.                                                         თუ დედამიწა აღმოჩნდება მზესა და მთვარეს                   შორის,მაშინ ადგილი აქვს მთვარის დაბნელებას. იმის გამო რომ დედამიწა  გაცილებით დიდია                        მთვარეზე,დედამიწის ჩრდილის კონუსში მთვარე თავისუფლად თავსდება და მივიღებთ მთვარის სრულ დაბნელებას.როდესაც მთვარე აღმოჩნდება არამკვეთრი ჩრდილის არეში ,მაშინ გვაქვს მთვარის ნაწილობრივი დაბნელება.                                                მზის დაბნელება ყველაზე კარგი დროა მეცნიერული კვლევებისათვის ,ამ დროს მზის ატმოსფეროს აკვირდებიან,რაც ჩვეულებრივ პირობებში შეუძლებელია მისი სიკაშკაშის გამო.           

ქარიშხალი დასრულდა.გამაყრუებელი ჭექა–ქუხილისა და           კოკისპირული წვიმის შემდეგ ცაზე ულამაზესი ცისარტყელა    გადაიშალა.ცისარტყელას ფერების ერთიანობას სპექტრს ვუწოდებთ.                                                                                                              

თეთრი სინათლე სინამდვილეში უამრავი სხვადასხვა ფერის ნარევია.თეთრი სინათლის დაშლა  და მისი შემადგენელი ფერების გამოცალკევება შესაძლებელია.მინის სამკუთხა ნაჭერი (პრიზმა) ამისათვის ძალიან მოსახერხებელია,ვინაიდან მასში გამავალი სინათლე გარდატყდება.სხავადასხვა ფერის სინათლე სხვადასხვა კუთხით გარდატყდება სინათლის სხივები.ამგვარად,ისინი იშლებიან  და ცისარტყელას ქმნიან.ცისარტყელას თითოეული ფერი განსხვავებული სიგრძის სინათლის ტალღაა. ცისარტელა მაშინ ჩნდება,როცა ჰაერში ძალიან ბევრი წვიმის წვეთია.წვეთები იმ სინათლეს ირეკლავს ,რომელიც ჩვენს ზურგს უკანაა.სწორედ ამიტომაა,რომ მზე და ცისარტყელა ჩვენგან ყოველთვის სხვადასხვა მხარესაა.წვიმის წვეთში შესვლისას სინათლე ფერებად იშლება.სხვადასხვა ფერები წვეთის უკანა კედელზე აირეკლება და წვეთიდან  გამოსვლისას კიდევ უფრო მეტად იშლება.თითოეული წვეთიდან ჩვენს თვალებამდე მხოლოდ ერთი ფერი აღწევს.მიუხედავად ამისა ,მაინც მთელ ცისარტყელას ვხედავთ,ვინაიდან სინათლეს ჩვენი მიმართულებით მილიონობით წვიმის წვეთი ირეკლავს.          მზის სინათლე,ხილული სპექტრის გარდა,სხვა ტალღებსაც შეიცავს. სპექტრის წითელ ბოლოს უშუალოდ მოჰყვება ინფრაწითელი გამოსხივება,რომელსაც წითელ სინათლეზე გრძელი ტალღები აქვს.  ინფრაწითელ გამოსხივებას ვერ ვხედავთ,მაგრამ    მას თბილი სხეულები          გამოყოფს            .ტელევიზორის დისტანციური მართვის პულტი ინფრაწითელ გამოსხივებას იყენებს.            სპექტრის მეორე ბოლოს    ულტრაიისფერი      გამოსხივება ესაზღვრება,რომლის ტალღები იისფერი სინათლის ტალღებზე მოკლეა.   მზის ულტრაიისფერი გამოსხივება სხეულის გარუჯვაში გვეხმარება.              

ამ ნაშრომის შესრულებისას გამიჩნდა სურვილი,რომ უფრო მეტად დავაკვირდე ჩვენს გარშემო მიმდინარე ოპტიკურ (ბუნებრივ) მოვლენებს და განვსაზღვრო საკუთარი ადგილი გარემოში.                                                                                   

გამოყენებული ლიტერატურა:

1)ინტერნეტი.

2)მეცნიერების ენციკლოპედია–ბაკურ სულაკაურის გამომცემლობა.

globaluri datboba.

           ნაშრომში მოსწავლე მსჯელობს საზოგადოებისთვის იმ საინტერესო  საკითხზე, რომელიც  დღევანდელ ცხოვრებაში აქტუალურ პრობლემას წარმოადგენს.             მან კარგად წარმოადგინა გლობალური პრობლემის ანალიზი (გამომწვევი მიზეზები,შესაძლო შედეგები) და მიმოიხილა მისი გადაჭრის გზები.                ნაშრომში ჩანს,რომ მოსწავლეს უვითარდება გარკვეული უნარ–ჩვევები,                            კერძოდ:   

·         ინფორმაციის მოძიებისა და დამუშავების უნარი.

·         მსჯელობა დასაბუთების უნარი.

·         ლოგიკური დასკვნების გამოტანის უნარი.                                                                 იგი საინტერესოდ იკვლევს და მოიპოვებს ინფორმაციას მასალის ირგვლივ. ვაძლევ რეკომენდაციას წარმოდგენილ მასალას,რათა გაიგზავნოს კონკურსში  „ფიზიკა  ყველგან და ყოველთვის“

       ნაშრომი ეძღვნება   გლობალური პრობლემების ანალიზს,კერძოდ განხილულია მისი გამომწვევი მიზეზები და ის შედეგები რაც შეიძლება გამოიწვიოს აღნიშნულმა პრობლემამ.ამავე დროს ძალზედ საინტერესოა თუ როგორ ვლინდება და რა ცვლილებებს იწვევს ის გარემოში.შევეცადე  მომეძიებინა ინფორმაცია მისი გადაჭრის გზების შესახებ.                                                                                                                       მსოფლიოში თანამედროვეობის უმთავრესი გლობალური პრობლემებია: ეკოლოგია,დემოგრაფია,სანედლეულო,სასურსათო,მსოფლიო ოკეანის გამოყენების, მშვიდობისა და განსახლების,ეთნიკური,ჯამრთელობისა და სხვა.მეოცე საუკუნის ბოლოს კაცობრიობა,სწორედ,ამ პრობლემის წინაშე აღმოჩნდა.გლობალური პრობლემები ახდენენ უდიდეს გავლენას მსოფლიოს სოციალურ–ეკონომიკურ განვითარებაზე.ე.ი აღნიშნული პრობლემები ეხება მთელ კაცობრიობას,ყველა ქვეყნის და სოციალური ფენის ინტერესებს.მისი გამწვავება საფრთხეს უქმნის თვით კაცობრიობის არსებობას.გადასაწყვეტად მოითხოვენ ქვეყნებს შორის თანამშრობლობას,ერთობლივ  მოქმედებას პლანეტარული მაშტაბით.              თითოეული გლობალური პრობლემა უკავშირდება ეკოლოგიურ პრობლემას.კერძოდ, გაუდაბნოება,ტყეების გაჩეხვა,ატმოსფეროს და ჰიდრო სფეროს დაბინძურება.ეს საკითხი მეცნიერთა,პოლიტიკურ მოღვაწეთა და ზოგადად,საზოგადოების ყურადღების ცენტრშია.გლობალური პრობლემები, რომლებიც მთელ კაცობრიობას ეხება.მათ ისეთი პრობლემატიკური საკითხები მიეკუთვნება,როგორიცაა:მსოფლიოს ქვეყნებს შორის ურთიერთკავშირი, რაციონალური ბუნებათსარგებლობა,გარემოსდაცვა,რესურსუზრუნველყოფის ერთობლივი გადაწყვეტა და სხვა.                                                                                                                                  გლობალური პრობლემები,სულ უფრო დიდ გავლენას ახდენს მეურნეობაზე.გარემოს მდგომარეობის გაუარესება არა მხოლოდ სირთულეებს,არამედ სერიოზულ საფრთხეს უქმნის ადამიანის ჯამრთელობას.აღსანიშნავია ისიც,რომ თანამედროვე ტექნოლოგიები   ბუნებასთან ერთად,ჰაერსაც აბინძურებს.გლობალური პრობლემები ძალზედ მრავალფეროვანია,მათ ასევე შეიძლება მივაკუთნოთ სტიქიური,ბუნებრივი მოვლენები,ურბანიზაციისა და კულტურის ფასეულობათა კრიზისი და სხვა.გლობალური პრობლემები თავისი არსით გლობალურ ბალანს წარმოადგენს.                                                                                                   მართალია,თითოეული ჩამოთვლილი პრობლემის საფრთხის და რისკის ხარისხი სხვადასხვაა,მაგრამ უდავო  და ცალსახაა მათი მზარდი სიმწვავე თანამედროვე მსოფლიოში.           

              თითოეული გლობალური პრობლემა,კონკრეტული შინაარსით მეტად მჭიდრო კავშირშია ერთმანეთთან.მაგალითად,ენერგეტიკული და სანედლეულო პრობლემები–ეკოლოგიურთან,ეკოლოგიური–დემოგრაფიულთან,დემოგრაფიული–სასურსათოსთან და აშშ.დღეს–დღეობით ჯერ კიდევ არაა შემუშავებული და ,,გამოგენებული’’ ამ პრობლემის გადაწყვეტის ხერხი.                                                                                              კაცობრიობის ნორმალური განვითარების გზა უკვე განსაზღვრულია და ამ ,,მაგისტრალურ’’ გზას,მდგრადი განვითარება ჰქვია.მდგრადი განვითარება სოციალურ–ეკონომიკური განვითარების ისეთ მოდელს გულისხმობს,როცა ოპტიმალური ეკონომიკური შედეგები გარემოზე მინიმალური ზემოქმედებით მიიღწევა.ამასთან,პრიორიტეტულად  ადამიანთა ინტერესები და საზოგადოების განვითარება რჩება. მეოცე–ოცდამეერთე საუკუნეებში განსაკუთრებით გამწვავდა და მეტად აქტუალური გახდა.                                                                                              დგესდღეობით, მსოფლიოს მრავალი ქვეყანა აღმოჩნდა, ისეთი რთული ეკონომიკური,სოციალური ხასიათის ამოცანების წინაშე,რომელთა გადაწყვეტაც,მათ დამოუკიდებლად,შიდა სახელმწიფოებრივ ფარგლებში არ შეუძლიათ,ამიტომ ისინი  საერთაშორისო  ორგანიზაციებში გაწევრიადნენ და საერთო ძალისხმევით ცდილობენ  ამ პრობლემის გადაწყვეტას.ერთ–ერთ ამ ორგანიზაციებს შორისაა გრინპისი,რომლის მიზანია გლობალური პრობლემის გადაწყვეტა.ეს არის ორგანიზაცია,რომელიც  თითოეულ ადამიანს არწმუნებს,რომ შეუძლიათ  ბევრი სასიკეთო საქმის  გაკეთება,რომელიც იქნება ეკოლოგიისთვის და  მთლიანად ბუნებისთვის სასარგებლო. გრინპისის მონაწილეები აქციების შინაარსის   მიხედვით, აწყობენ, ანტიბირთვულ, ანტიტოქსიურ,კლიმატის ცვლილებების საწინააღმდეგო აქციებს.თუ ჩვენ გავიაზრებთ და დავისახავთ მიზნად,იმას რასაც ისახავს გრინპისი,არავითარი  გლობალური დათბობა აღარ  დაგვემუქრება.                                                                                     უკანასკნელ პერიოდში მსოფლიოს ქვეყნების ცხოვრებაში ძალიან გაიზარდა გლობალური პრობლემების გადაჭრის კუთხით საერთაშორისო ორგანიზაციების,არასამთავრობო ორგანიზაციებისა და სხვათა როლი და მნიშვნელობა.ამ კუთხით ძირითადი სამთავრობათშორისო საერთაშორისო ორგანიზაციებია: გაერო, ნატო, ევროკავშირი, ევროსაბჭო, დსთ, ეუთო, ამერიკის სახელმწიფო  ორგანიზაცია, აფრიკის ერთიანობის ორგანიზაცია, არაბული ქვეყნების ლიგა, თანამეგობრობა და სხვა.                                                                               განსაკუთრებით დიდი დატვირთვა მათ XX-XXI საუკუნეების მიჯნაზე მიენიჭათ,როცა გამწვავდა და კაცობრიობის წინაშე მთელი აქტუალობით დადგა გლობალური პრობლემები.დღესდღეობით მსოფლიოს მრავალი ქვეყანა აღმოჩნდა ზემოთ აღნიშნული პრობლემის წინაშე.სახელმწიფოებს დამოუკიდებლად არ შეუძლიათ ამ პრობლემის გადაწყვეტა,ამიტომ ისინი საერთაშორისო ორგანიზაციებში ჭევრიანდებიან და საერთო ძალისხმევით ცდილობენ ამ პრობლემის გადაწყვეტას.                      თანამედროვე ეკოლოგიური პრობლემები,სხვადასხვანაირად  ვლინდება,მაგრამ  მათ შორისაც გამოიყოფა შედარებით მნიშვნელოვანი ასპექტები.გეოგრაფიული გარსის თითქმის ყველა სფეროს   დაბინძურება,გარემოს მდგომარეობის გაუარესება მეოცე საუკუნის მეორე ნახევარში განსაკუთრებით მოხდა გარემოს ცვლილება,რაც მოსახლეობის სწრაფმა ზრდამ გამოიწვია.ამიტომ ინტენსიური ინდუსტრიალიზაციისა და ურბანიზაციის პროცესების შედეგად,სამეურნეო  დატვირთვამ,თითქმის მთელ პლანეტაზე ეკოლოგიური სისტემის უმთავრეს,თვითგაწმენდისა და რეგენერაციის უნარს გადააჭარბა,შედეგად დაირღვა ბიოსფეროს ნივთიერებათა ბუნებრივი წრებრუნვა,სერიოზული საფრთხის ქვეშ აღმოჩნდა.ახლანდელი და მომავალი თაობების ჯამრთელობა.                                                                                                                უკანასკნელ პერიოდში მოიმატა ატმოსფეროში ნახშირორჟანგის შემცველობამ,შედეგად კი  ადგილი აქვს ე.წ ,,სათბურის ეფექტს’’ რაც კლიმატის დათბობას,ყინულების დნობას,მსოფლიო ოკენეების დონის აწევას იწვევს. წლების შემდეგ მისი შედეგი შეიძლება იყოს ოკეანეებში ჩაძირული ქალაქები.

        

        „სათბობის ეფექტი“სერიოზულ საფრთხეს ქმნის სტრატოსფეროს ოზონის შრის რღვევა.იგი,განსაკუთრებით მწვავედ  ანტარქტიდის  თავზე გამოვლინდა,სადაც ,,ოზონის ხვრელი’’ წარმოიქმნა.ეს გამოიწვია იმან,რომ უკანასკნელ პერიოდში,მსოფლიო ინდუსტრიაში ატმოსფეროსთვის საჭირო რაოდენობის  აირის ბალანსი დაირღვა.ჰაერის მწვავე  და ხანგრძლივ დაბინძურებას აფეთქებებიც იწვევს,მისი შედეგია  გარემოს ქიმიური დაბინძურება,ქიმიური  ნივთიერებებით და  შხამქიმიკატებით,რომელთა  ტოქსიურობა,კანცეროგენულობა–რომელიც არის კიბოს გამომწვევი უნარი და ტერატოგენულობა–ახალშობილებში  მახინჯი პათოლოგიების გამომწვევი უნარი. გლობალური პრობლემები, თავისი არსით,გლობალურ ბალანსს წარმოადგენს.უდავო და ცალსახაა გლობალური დათბობის სიმწვავე მთელს (თანამედროვე)მსოფლიოში.

            ზემოთ განხილულიდან გამომდინარე მინდა აღვნიშნო ჩვენ ადამიანებმა სიცოცხლის ბოლო წუთამდე,უნდა ვიბრძოლოთ იმისთვის,რომ  შესაძლებელი გახდეს ადამიანსა და ბუნებას,მსოფლიო წარმოებასა და ბუნებას შორის ჰარმონიული ურთიერთობა დამყარდეს.დედამიწაზე არსებული ყველა ქვეყნის შეთანხმებულ მოქმედების გაცნობიერებაშია მისი (დედამიწის) ხსნა.     

ფიზიკა ჩემს მომავალ პროფესიაში. მედიცინა და ფიზიკა.

tiko proeqtis

View more presentations or Upload your own.

ფიზიკა ჩემს მომავალ პროფესიაში. მედიცინა და ფიზიკა.

1) პროექტის სახელწოდება : ფიზიკა ჩემს მომავალ პროფესიაში. მედიცინა და ფიზიკა.            
2) პროექტის მთავარი თემა : მოსწავლეები ავლენენ მყარ  საფუძვლიან ცოდნას საკითხის ირგვლივ და ნაყოფიერად იყენებენ პრაქტიკულად, კერძოდ ესტუმრნენ ქარელის რაიონულ პოლიკლინიკის ოფთალმოლოგიის კაბინეტს და დააკვირდნენ ფიზიკურ პროცესებს.
3) პროექტის აქტუალობა: მოსწალეებს დავანახო თუ რამდენად მნიშვნელოვანია ფიზიკის საფუძვლიანი ცოდნა მათი მომავალი პროფესიის არჩევის კუთხით.                  
4)  პროექტის მიზანი :  მოსწავლეებს გიმოუმუშავდეთ დაკვირვების, ინფორმაციის დამუშავების, კომუნიკაციის, განზოგადების, ლოგიკური დასკვნების გამოტანის უნარი.  ამავდროულად მოსწავლეებს ჩამოუყალიბდეთ საზოგადოებრივი ფასეულობებისადმი სწორი დამოკიდებულებების ჩამოყალიბება, რათა შეძლონ უკვე არსებული ცოდნის გამოყენება საზოგადოების სასარგებლოდ.                                                                                        
5)  მონაწილეთა ასაკი :  16 წლის.                                                                                                               
6)ვადები,ხანგრძლივობა:2კვირა.                                                                              
 7) მოსალოდნელი შედეგი: მოსწავლეებს დაებადოს სურვილი, რომ მისი მომავალი პროფესია იყოს ოფთალმოლოგია. მათ ჩამოუყალიბდებათ საზოგადოებრივი საქმიანობისადმი სწორიდამოკიდებულება.                                                                                  
8) პროექტისთვის საჭირო ძირითადი რესურსები: კომპიუტერი,ინტერნეტი,ციფრული  აპარატი.                                                                                                                               
9) პროექტის მსვლელობა: 1) თავდაპირველად მოსწავლეები მოიძიებენ ინფორმაციას და განიხილავენ თვალის აგებულებას, მის მგრძნობიარობას სინათლისადმი,შორსმხედველობას, ახლომხედველობას, ლინზებს, სხვადასხვა სახის სხივებს და სხვა. 2) შემდეგ ჩაატარეს კვლევა ქარელის რაიონულ პოლიკლინიკაში. თეორიული ცოდნა პრაქტიკელად გამოიყენეს.                                            
10) ეროვნულ სასწავლო გეგმასთან კავშირი:   ისტ_ი:  მოსწავლეებს განუვითაროთ შემოქმედებითი და კრიტიკული აზროვნება. ფიზიკა:  მოსწავლეს განუვითაროს კვლევის უნარ–ჩვევები, რაც მას საშუალებას მისცემს შეიცნოს და გაითავისოს სამყარო, ჩაერთოს საზოგადოებრივი საქმიანობის სხვადასხვა სფეროში, იგრძნოს პასუხისმგებლობა საკუთარი თავის, საზოგადოების და გარემოს მიმართ.

11)პროექტის ხელმძღვანელი, მასწავლებელი: თინა გოგინაშვილი.                                             
12) ხელმძღვანელის ელ–ფოსტა:tinagoginashvili@gmail.com                                
13)  პროექტის ვებ–გვერდი, ბლოგი:tinagoginashvili.blogspot.com
ნაშრომში განხილულია შემდეგი საკითხები:თვალის შემადგენლობა,სინათლისადმი მისი მგრძნობიარობა,როგორ ვხედავთ ამა თუ იმ ფერს, ჯანსაღი მხედველობა ,შორსმხედველობა,ახლომხედველობა,როგორი სახის ლინზები ესაჭიროებათ შორსმხედველებს და ახლომხედველებს იმი,რა არის ლინზა,ამოზნექილი და ჩაზნექილი ლინზები,ზოგადად განხილულია თუ როგორ მიიღება ლინზაში გამოსახულება,ულტრაიისფერი და ინფრაწითელი სხივებიდა სხვა.     იმისათვის, რომ  მიღებული  თეორიული  ცოდნა    პრაქტიკულად   გამოგვეყენებინა  გადავწყვიტეთ  წავსულიყავით  ქალაქ  ქარელის  რაიონულ საავადმყოფოში.კონკრეტულად რა იყო ჩვენი მიზანი და რა შედეგზე გავედით ამას თემის დასასრულს განვიხილავთ.                                                                                     თვალი მხედველობის ორგანოა.ადამიანი ხედავს საგნებიდან არეკლილ სინათლის სხივებს,რომლებიც თვალებში აღწევს.თვალის უკანა ნაწილში განლაგებული სინათლისადმი მგრძნობიარე უჯრედები ინფორმაციას უგზავნიან თავის ტვინს,რომელიც მას სურათებად აღიქვამს.თითოეული თვალი განსხვავებული კუთხიდან ხედავს საგნებს,თავის ტვინი მათ აერთებს,რაც სამგანზომილებიან ხედვას უზრუნველყოფს.ამ მოვლენას სტერეოსკოპული მხედველობა ეწოდება.                 სინათლე თვალში აღწევს ხვრელის საშუალებით, რომელსაც გუგა ეწოდება. სხივები გაივლის გამჭვირვალე ფენას, ე.წ. რქოვანას და დისკოს ფორმის ბროლს. ბროლი გარდატეხს სხივებს და თვალის უკანა ნაწილში განლაგებულ ბადურაზე გამოსახულება მიიღება. ამას გარდა, ბროლი თავდაყირა ატრიალებს გამოსახულებას. ბადურა შეიცავს სინათლისადმი მგრძნობიარე რეცეპტორებს, რომელთაც ჩხირები და კოლბები ეწოდება. ისინი სურათს ნერვულ იმპულსებად გარდაქმნიან და მხედველობის ნერვის გავლით თავის ტვინში გზავნიან. თავის ტვინი მათ სურათებად აღიქვამს და ამოტრიალებულ გამოსახულებას ხელახლა ასწორებს.  თვალი შეიცავს აახლოებით 125 მილიონ ჩხირსა და 7 მილიონ კოლბას.ჩხირები მხოლოდ შავსა და თეთრს აღიქვამენ,მაგრამ სუსტ სინათლეზე კარგად მუშაობენ.კოლბები ფერებს აღიქვამენ,მაგრამ ნორმალური მუშაობისთვის უფრო მეტი სინათლე სჭირდებათ.ღამით ადამიანი ყველაფერს,ძირითადად,მონაცრისფრო ჩრდილებივით ხედავს,რადგანაც მხოლოდ ჩხირები მუშაობენ აქტიურად.ადამიანს სამიტიპს კოლბა აქვს: წითელი, მწვანე და ლურჯი ფერისადმი მგრძნობიარე. თითოეული ტიპი სხვადასხვა დატვირთვით მუშაობს,რაც იმ ფერზეა დამოკიდებული, რომელსაც ვუყურებთ.მაგალითად,თუ ალისფერ საგანს ვუყურებთ, ლურჯი და წითელი კოლბები უფრო აქტიურდებიან,ვიდრე მწვანეები.დალტონიკები ფერებს კარგად ვერ ხედავენ,რადგან ზოგიერთი კოლბა დაზიანებული აქვთ.როდესაც თეთრ სინათლეს ვხედავთ,სინამდვილეში ერთმანეთში შერეულ ბევრ ფერს ვუყურებთ.ეს ფერები შეიძლება ისე დაიშალოს,რომ მათი დანახვა შევძლოთ,მაგალითად როდესაც წყლის წვეთები მზის სინათლეს ფერებად შლის,ცისარტყელა ჩნდება.მსგავსი რამის გაკეთება პრიზმითაც (სამკუთხა მინის ნაჭერი) შეიძლება. ხეულების უმეტესობა იმიტომ არის ფერადი,რომ სინათლეს ირეკლავს.თეთრი სხეული ყველა ფერს ირეკლავს,ფერადი სხეული კი ზოგ ფერს ირეკლავს,დანარჩენს კი შთანთქავს. თითოეული ფერი განსხვავებული ტალის სიგრძის მქონე სინათლეა.წითელ სინათლეს ყველაზე გრძელი ტალღის სიგრძე აქვს,იისფერს კი – ყველაზე მოკლე.ისეთი ტალღები,რომლებსაც წითელ სინათლეზე უფრო გრძელი ტალღის სიგრძე აქვს უხილავია.მათ ინფრაწითელ ტალღებს უწოდებენ.სფექტრის მეორე ბოლოში არსებული უხილავი ულტრაიისფერი ტალღები,იისფერთან შედარებით, უფრო მოკლე ტალღის სიგრძით გამოირჩევიან. სინათლე სწრაფად ვრცელდება,ის წამში 300000 კილომეტრს გადის.   


თვალის ფერადი გარსი,ირისი,შეიცავს გუგის გამაფართოებელ და შემავიწროებელ კუნთებს, რომლებიც აკონტროლებს გუგის ზომასა და მასში შემავალი სინათლის რაოდენობას.სუსტ სინათლეზე გამაფართოებელი კუნთები იკუმშება, თვალის გუგა ფართოვდება და მაქსიმალური რაოდენობით იღებს სინათლეს.კაშკაშა სინათლეზე შემავიწროებელი კუნთები იკუმშება,გუგა ფართოვდება და სინათლე თვალს არ გვჭრის.                                                                                                                                თვალში არსებული ბროლი ისეთი ლინზაა, რომელსაც ყველაზე ხშირად ვიყენებთ.მას თავისით შეუძლია გასქელდეს და დაწვრილდეს.ბოლოს ამ თვისების გარეშე საგნებზე ფოკუსირებას ვერ ახდენს.საგნიდან არეკლილი სინათლის სხივები თვალში აღწევს და ბროლის საშუალებით მის უკანა ნაწილში გადადის.წერტილს,რომელშიც სინათლის სხივები იკრიბება,ფოკუსი ეწოდება.თუ ფოკუსი ბადურაზე ხვდება, ყველაფერს ცხადად და გარკვევით ვხედავთ.იმის მიხედვით თუ რა მაძილიდან ვუყურებთ საგნებს,ბროლი ფორმას იცვლის.ამრიგად სინათლის სხივები სხვადასხვანაირად გარდატყდება, რაც სურათის სწორად ფოკუსირებას უწყობს ხელს.
ზოგიერთი ადამიანი ვერ ახერხებს სინათლის სწორად ფოკუსირებას. ახლომხედველები შორეულ საგნებს კარგად ვერ ხედავენ.მათ გრძელი თვალის კაკლები აქვთ,ბროლი (ლინზა) ზედმეტად გარდატეხს სხივებს და ისინი ბადურამდე ფოკუსირდება.შორსმხედველებს ახლოს მდებარე საგნების დანახვა უჭირთ.მათ მოკლე თვალის კაკლები აქვთ,ბროლი (ლინზა) ძალიან მოკლედ გარდატეხს სხივებს, ასე რომ, სურათი ფოკუსირებამდე აღწევს ბადურას.
ახლომხედველებს ესაჭიროებათ სათვალე,რომელიც შედგება ჩაზნექილი (გამბნევი) კონტაქტური ლინზებისგან.შორსმხედველებს კი – გამოზნექილი (შემკრები) ლინზები.                                                                                                                                           ლინზა გამჭვირვალე ნივთიერების ნაჭერია,რომელიც მასში გამავალ სინათლეს გარკვეული კუთხით გადახრის.სარკე პრიალა ზედაპირია,რომელიც მასზე დაცემულ თითქმის მთელ სინათლეს ირეკლავს.ლინზები და სარკეები მრავალ ხელსაწყოში გამოიყენება, მათ შორის, ფოტოაპარატსა და ტელესკოპში.ლინზას ისეთი ფორმა აქვს, რომ მასში გამავალი სინათლე საჭირო კუთხით გარდატყდეს.არსებობს ორი ძირითადი ფორმის ლინზა – ამოზნექილი და ჩაზნექილი.ამოზნექილი ლინზის ერთი ან ორივე ზედაპირი ამოზნექილია,ხოლო ჩაზნექილი ლინზის ერთი ან ორივე ზედაპირი – ჩაზნექილი. ლინზები შემკრებია ან გამბნევი,იმის მიხედვით, თუ როგორ გარდატყდება მასში გამავალი სინათლის სხივები.მაგალითად,მინის ამოზნექილი ლინზა შემკრები და სხვა.ლინზაა, ხოლო მინის ჩაზნექილი ლინზა – გამბნევი. წერტილს, რომელშიც სინათლის სხივები იკრიბებე ან რომელიც სინათლის სხივების წყაროდ გვეჩვენება,ფოკუსი ეწოდება. შემკრები ლინზა მასში გამავალი სინათლის პარალელურ სხივებს ფოკუსში კრებს.შემკრები ლინზით მიღებული გამოსახულების ზომები და მდებარეობა ლინზიდან საგნის დაშორებაზეა დამოკიდებული.თუ საგანი შემკრებ ლინზასთან ახლოა, გამოსახულება ვერტიკალურია  და გადიდებული. თუ საგანი შემკრები ლინზიდან შირსაა, გამოსახულება ამოტრიალებულია.                                                   ქარელის რაიონულ საავადმყოფოში ჩვენი წასვლის მიზინი იყო,რომ მიღებული თეორიული ცოდნა პრაქტიკულად გამოგვეყენებინა,შეგვეძინა გარკვეული, თუნდაც მცირედი გამოცდილება მედიცინის სფეროში,რათა შემდგომში გამოვიყენოთ ცხოვრებისეული პრობლემების გადასაჭრელად,შეგვეძინა დამატებითი ცოდნა ოფთალმოლოგიის კუთხით. ჩვენ ვესტუმრეთ ექიმ ოფთალმოლოგს და მის ექთანს ლიანა ბასიშვილსა და მანანა ახალკაცი–თოთლაძეს.მათთან გასაუბრებით მოვიძიეთ შემდეგი სახის ინფორმაცია:ოფთალმოლოგიის კაბინეტი  ფუნქციონირებს ყოველდღე 10–დან 17 საათამდე.აქ წარმოებს ყველა სახის აუცილებელი გამოკვლევები,კეთდება ინექციები:სუბკონიუნქტივალური,პარაბულბარული,რეტრობულბარული,პერივაზალური,ასევე საცრემლე–ცრემლგამტარი გზების ზონდირებას.გასაუბრებისას დაგვაინტერესდა, თუ რა დანიშნულება ჰქონდა კაბინეტში არსებულ სხვადასხვა სახის ხელსაწყოებს.წალბატონმა ლიანა ბასიშვილმა გაგვაცნო მიკროსკოპის ტიპის „ნაპრალოვანი სანათი“.შევეცადეთ აღნიშნული ხელსაწყო ჩვენც გამოგვეყენებინა,კერძოდ დავაკვირდით და გავსინჯეთ ერთმანეთის მხედველობა.
ამ ყოველივემ იმდენად დიდი ინტერესი გამოიწვია ჩვენში,რომ დაგვებადა სურვილი ექთნის თეთრი ხალათი მოგვერგო და თუნდაც წამიერად გვეგრძნო, თუ რამდენად საინტერესო და მნიშვნელოვანია ეს პრიფეს შემდეგ გავეცანით ხელსაწყოს „მეო–58“–ს.ექიმმა აგვიხსნა,რომ აღნიშნული ხელსაწყო არის ბავშვებისათვის განკუთვნილი.ისინი აქ თვალებს ავირჯიშებენ, რათა მხედველობა დამოუსწორდეთ.                                                                                                                        საუბრისას ექთანმა გვითხრა,რომ ყოველ წელს დაახლოებით 2262–2265 პაციენტი აკითხავს ოფთალმოლოგიის კაბინეტს,მათ შორის არიან ისეთებიც,რომლებსაც გადაუდებელი ოპერაციები ესაჭიროებათ.ვკითხეთ მათთან  ტარდება თუ არა ოპერაციები და რა სახის.ქალბატონმა ლიანამ გვიპასუხა,რომ მათთან ოპერაციებისთვის თბილისიდან ჩამოდიან პროფესორები,კერძოდ კლინიკა „მზერა“,  I საავადმყოფოდან მედიცინის აკადემიკოსი ჩიჩუა ალექსანდრე თვეში ერთხელ ან ორჯერ (პაციენტიის სიმრავლის მიხედვით) სტუმრობს ქარელის საავადმყოფოს  და აკეთებს დაახლოებით 35 ოპერაციას:კატარაქტის,გლაუკომის (თვალის წნევის),დაკრიოცისტიტის (საცრემლე ანთება),პტერიგიუმის, თვალის ჭრილობების,ქუთუთოს კისტის და სხვა.უმრავლე4ს შემთხვევაში ოპერაციების შედეგები ყოველთვის კარგია (99%) ვფიქრობთ,რომ ჩვენი კვლევის მიზანს მივაღწიეთ,კერძოდ მოვიძიეთ გარკვეული ინფორმაცია და ჩვენი თეორიული ცოდნა დამოვიყენეთ პრაქტიკულად.ჩვენში დიდი ინტერესი გამოიწვია აღნიშნულმა პროფესიამ.